Освенцим и Бжезинка

Oświęcim i Brzezinka


Nazwa dobra: Tereny byłych obozów zagłady Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu i Brzezince

Lokalizacja: Oświęcim to miasto położone przy ujściu Soły do Wisły, w centrum Kotliny Oświęcimskiej, usytuowane w zachodniej części województwa małopolskiego.

Kategoria dziedzictwa światowego: dobro kulturowe

Obszar dziedzictwa kulturowego:

na strefę ścisłej ochrony składają się 2 byłe obozy zagłady w Oświęcimiu i Brzezince, znajdujące się obecnie na obszarze Państwowego Muzeum, utworzonego w 1947 roku:

  • obóz Auschwitz I - założony przez hitlerowców w 1940 roku na peryferiach Oświęcimia, na miejscu wcześniejszych murowanych koszar wojskowych. Na powierzchni ok. 20 ha znajduje się 41 konstrukcji murowanych, 8 - drewnianych oraz 8 - żelbetowych;
  • obóz Auschwitz II - Birkenau - wzniesiony rok później na terenie pobliskiej wsi Brzezinka. Powstał na gruncie dawnych zabudowań, z których wysiedlono przymusowo ludność. Wzniesiono tam następnie 47 murowanych budynków, 22 drewniane baraki i 27 żelbetowych, w tym 4 krematoria z wciąż czynnymi instalacjami. Ponadto skonstruowano 12 specjalnych systemów odprowadzających nieczystości i 2 oczyszczalnie ścieków. Tu znajdują się również pozostałości po ogromnych komorach gazowych wysadzonych w powietrze przez hitlerowców, w styczniu 1945 roku, w celu zniszczenia dowodów tej największej w dziejach zbrodni przeciwko ludzkości.

Tereny byłych obozów zagłady Auschwitz-Birkenau są ogrodzone drutem kolczastym o długości ponad 15 km, wspartym na betonowych żerdziach.

Status prawny: teren Muzeum jest własnością państwową;

Administracja odpowiedzialna za dobro: Dyrekcja Państwowego Muzeum w Oświęcimiu;

Data wpisu - 1979 rok

Pozostawione w pośpiesznej ewakuacji jednostek niemieckich obozowe baraki, wieże strażnicze, komory gazowe, szubienice, ruiny krematoriów, i ogrodzenia z drutów kolczastych wraz z namacalnymi dowodami cierpienia i krzywdy ludzkiej składają się na przerażający obraz największego w dziejach II wojny światowej miejsca zagłady mężczyzn, kobiet i dzieci będącego wyrazem druzgocącej potęgi III Rzeszy. Stanowi nieme świadectwo okrucieństwa "1 człowieka przeciwko 4 milionom".

Oświęcim wytypowano początkowo jako miejsce planowej zagłady europejskich Żydów. Jednak z czasem stał się głównym ośrodkiem, w którym faszyzm hitlerowski realizował bestialską ideę "likwidacji wrogów", bez względu na ich przynależność państwową, przekonania polityczne, pochodzenie czy wyznanie. Wniesiony na rozkaz Heinricha Himlera, w maju 1940 roku, stał się największym obozem koncentracyjnym wśród blisko tysiąca utworzonych przez hitlerowców do 1944 roku. Jak wykazały powojenne statystyki, we wszystkich podobnych jemu "fabrykach śmierci" zginęło ok. 10 mln osób różnych narodowości, z tego ok. 4 mln w samym tylko, zapisanym w pamięci świata pod niemiecką nazwą - KL Auschwitz-Birkenau. Dla świata są one nie tylko symbolem Holocaustu, ale przede wszystkim najbardziej wypaczonej formy terroru i niepohamowanego ludobójstwa. Są pomnikiem niezasłużonego, niesprawiedliwego męczeństwa wielu narodów świata, bowiem dokumentują niewyobrażalną skalę masowej eksterminacji niewinnej ludności. Co więcej, są miejscem pamięci ostrzegającym przed ksenofobią, fanatyzmem, skrajnym nacjonalizmem i rasizmem. I chociaż trudno rozpatrywać jego znaczenie w kategoriach "dorobku ludzkości", to spoczywa na nas obowiązek ochrony jego "kulturowej wartości" ku przestrodze przyszłych pokoleń.