Все церкви Малопольши - объекты ЮНЕСКО



Binarowa

Nazwa dobra: Kościół parafialny pw. Św. Michała Archanioła

Lokalizacja: dobro znajduje się w województwie małopolskim - powiat Gorlice, gmina Biecz, w centralnej części Binarowa, na północ od głównej drogi prowadzącej z Biecza do Tuchowa. Wchodzi w skład Diecezji Rzeszowskiej diakonatu Biecz.

Obszar dziedzictwa kulturowego: Granice strefy ścisłej ochrony konserwatorskiej obejmują kościół wraz z budowlami towarzyszącymi, pobliskim cmentarzem oraz kompleksem wiekowych drzew, znajdujących się w najbliższym otoczeniu. Całość zajmuje powierzchnię 1,8 ha, która zawiera się pomiędzy drogą główną z Biecza do Tarnowa, a rzeczką Sitniczanka.

Status prawny: własność kościelna;

Administracja odpowiedzialna za dobro: diakonat Biecz; merytoryczną opiekę zapewnia Wojewódzki Konserwator Zabytków i Służba Ochrony Zabytków.

Zachowany w swej historycznej formie, w pełni autentyczny zabytek, jest jednym z najstarszych przykładów konstrukcji zrębowo/wieńcowej.

Jego malowidła ścienne z XVI-XVIII wieku zostały uznane za najcenniejsze wśród tych, jakie prezentowane są w innych sakralnych budowlach drewnianych. Jego wyjątkowość wyraża się nadto w nietypowych założeniach ikonograficznych i ideologicznym, mających wysoką wartość, np. z punktu widzenia badań naukowych i dydaktyki. Jednocześnie zaprezentowany tu został wysoki poziom artystyczny, wyrażający się w postaci znacznej kolekcji XIV-wiecznych rzeźb i płaskorzeźb, będącej jedyną, tak doskonale zachowaną w południowej Polsce.

Blizne

Nazwa dobra: Kościół parafialny Wszystkich Świętych

Lokalizacja:Kościół parafialny Wszystkich Świętych usytuowany jest we wsi Blizne, znajdującej się w środkowej części województwa podkarpackiego, na Pogórzu Dynowskim, nad rzeką Stobnica, u stóp wzgórza zwanego Parnasem, przy drodze Rzeszów-Sanok. Leży na terytorium powiatu Brzozów, w gminie - Jasienica Rosielna. Dobro podlega pod Archidiecezję Przemyską - diakonat w Brzozowie.

Obszar dziedzictwa kulturowego: na obszarze 2,2 ha znajduje się nominowane dobro, wraz z kompleksem bezpośrednio do niego przylegających budowli, sąsiadującym cmentarzem i czterema wolno-stojącymi kaplicami.

Status prawny: własność kościelna;

Administracja odpowiedzialna za dobro: diakonat w Brzozowie. Merytoryczną opiekę zapewnia Wojewódzki Konserwator Zabytków i Służba Ochrony Zabytków.

Wyjątkowe znaczenie tej drewnianej budowli, na skalę całej Centralnej Europy, wynika nie tylko z doskonale zakonserwowanej substancji architektonicznej (występują tu prawie w 100% zachowane oryginalne XV-wieczne ściany, wraz z pełną konstrukcją dachu), ale również z niezwykle bogatego wyposażenia wnętrza, wliczając w to ruchome autentyczne dzieła, tworzone od XVI do XIX wieku. Wszystkie elementy strukturalne kościoła, o charakterze funkcjonalnym, technicznym i artystycznym wzajemnie się uzupełniają i harmonizują z malowniczym otoczeniem krajobrazowym.


Dębno

Nazwa dobra: Kościół parafialny pw. Michała Archanioła

Lokalizacja: dobro jest zlokalizowane na terenie wsi Dębno, położonej w województwie małopolskim, w okolicy Nowego Targu, w centralnej części Zachodnich Karpat, na dnie Kotliny Orawsko-Nowotarskiej, przy ujściu Białki do Dunajca. Znajduje się pod zwierzchnictwem Archidiecezji Krakowskiej w diakonacie Niedzicy.

Obszar dziedzictwa kulturowego: strefa ochronna obejmuje 0,14 ha i zawiera się w obrębie otoczonego drzewami budynku kościelnego.

Status prawny: własność kościelna;

Administracja odpowiedzialna za dobro: diakonat w Niedzicy. Merytoryczną opiekę zapewnia Wojewódzki Konserwator Zabytków i Służba Ochrony Zabytków.

Późnogotycki kościół modrzewiowy Świętego Michała Archanioła, zdobiony m.in. unikatową polichromią patronową przełomu XV i XVI wieku i cennymi zabytkami rzeźby gotyckiej. Wieżę z pochyłymi ścianami, silnie zwężającymi się ku górze, wzniesiono w konstrukcji słupowo - ramowej. Dachy kościoła i ściany wieży podbite są gontem. Ściany izbicy wieży oszalowane deskami i ozdobione rodzajem "koronki" w dolnej jej partii. We wnętrzu znajduje się cenny ołtarz główny - XVI-wieczny zabytek malarstwa tablicowego. Kościół spełnia przede wszystkim ogromną rolę naukową i jest jednym z najcenniejszych obiektów tego typu w Europie.


Haczów

Nazwa dobra: Kościół parafialny Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny

Lokalizacja: leżący na terenie Karpat Zachodnich, w Dolinie Wisłoki - Haczów, podlega administracyjnie pod województwo podkarpackie - powiat Brzozów - gmina Haczów. Wchodzi w skład Archidiecezji Przemyskiej, diakonatu w Haczowie.

Obszar dziedzictwa kulturowego: zawiera się w granicach ogrodzonego ścianą drzew kościoła i związanych z nim budynków prezbiterialnych. Całość skupia się na terytorium 1,3 ha, usytuowanego pomiędzy drogą główną z Rzeszowa do Sanoka, a malowniczą skarpą opadającą w kierunku Wisłoki.

Status prawny: własność kościelna

Administracja odpowiedzialna za dobro: diakonat w Haczowie. Merytoryczną opiekę zapewnia Wojewódzki Konserwator Zabytków i Służba Ochrony Zabytków;

Ten autentyczny zabytek sakralny zachował pełnię architektonicznych form i dekoracji, typowych dla okresu od XV do XIX wieku. Walor jego wyjątkowości stanowi misterne połączenie unikalnych elementów artystycznych (w tym, m.in. funkcjonalnych i przestrzennych) i historycznych, i nieporównywalność konstrukcyjna. Stanowi swego rodzaju nieocenione źródło badawcze dla zgłębienia wiedzy na temat sakralnej architektury sakralnej w całej Europie. To najstarszy i najlepiej zachowany gotycki kościół drewniany, o strukturze zrębowo/wieńcowej w Europie. Jest on jednocześnie najdokładniej i najbardziej systematycznie chronionym kościołem "drewnianego Gotyku".


Lipnica Murowana

Nazwa dobra: Kościół Św. Leonarda

Lokalizacja: Lipnica Murowana (zwana Lipnicą Dolną), prawie tak samo odległa od Krakowa, Tarnowa i Nowego Sącza, leży w centrum wiejskich terenów, w dolinie Uszwicy i Potoku Górzańskiego - Zachodnich Karpat. Należy do województwa małopolskiego - powiatu Bochnia - gminy Lipnica Murowana. Znajduje się pod władzą zwierzchnią Diecezji Tarnowa i diakonatu w Lipnicy.

Obszar dziedzictwa kulturowego: wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO - kompleks kościelno-cmentarny Lipnicy Murowanej, rozciąga się na obszarze 1,1 ha.

Status prawny: własność kościelna;

Administracja odpowiedzialna za dobro: diakonat w Lipnicy; Merytoryczną opiekę zapewnia Wojewódzki Konserwator Zabytków i Służba Ochrony Zabytków.

Zgodnie z tradycją, kościół Św. Leonarda został wzniesiony na miejscu pradawnej gontyny pogańskiej, w 1141 roku. Stał się on tym samym pierwszą chrześcijańską świątynią na terenie Lipnicy Murowanej. Z czasem jednak uległa ona zniszczeniu, a na jej fundamentach pobudowano w XV wieku nowy kościół, zachowując starą nazwę. Swoją oryginalność i zachowany autentyzm zawdzięcza paradoksalnie utracie, przed blisko pięcioma wiekami, swej nadrzędnej roli w życiu religijnym mieszkańców Lipnicy, na rzecz znajdującego się w centrum miasta - kościoła Św. Andrzeja Apostoła. Od tego czasu, ta wyjątkowa drewniana konstrukcja spełniała wyłącznie funkcję kościoła cmentarnego. Z tego tytułu uniknął on jednak jakichkolwiek działań naruszających w drastyczny sposób jego architektoniczną tkankę. W ciągu XVI i XVII wieku, a także w latach 1711, 1837, 1910, 1956, przeprowadzane były jedynie drobne zabiegi konserwacyjne i renowacyjne. Dzięki temu budowlę charakteryzuje nieprzeciętna wartość historyczna. Wnętrze kościoła - zupełnie inne niż w przeważającej większości katolickich kościołów w Polsce o podobnym rodowodzie, cechuje prostota i specyficzne ubóstwo, które stanowią paradoksalnie największe bogactwo tej wyjątkowej architektury sakralnej.Zabytek cechuje pełny autentyzm, z punktu widzenia naukowego, ascetycznego i emocjonalnego.


Sękowa

Nazwa dobra: Kościół Św. Apostołów Filipa i Jakuba

Lokalizacja: Sękowa położona jest w Zachodnich Beskidach, na północnym stoku pasma Magur, w Beskidzie Niskim, ok. 5 km na południe od Gorlic. Administracyjnie należy do województwa małopolskiego, powiatu Gorlice, gminy Sękowa. Podlega pod Diecezję Rzeszowską, z diakonatem w Gorlicach.

Obszar dziedzictwa kulturowego: na przestrzeni 1,72 ha znajduje się nominowany kompleks budowli sakralnych, złożonych z kościoła, towarzyszących jemu konstrukcji prezbiterialnych i kościelnego ogrodu - we wschodniej części zespołu. Wszystko to otoczone jest korowodem drzew tworzących naturalne ogrodzenie.

Status prawny: własność kościelna;

Administracja odpowiedzialna za dobro: diakonat w Gorlicach. Merytoryczną opiekę zapewnia Wojewódzki Konserwator Zabytków i Służba Ochrony Zabytków.

Doskonale zakonserwowany autentyczny kościół jednonawowy, konstrukcji zrębowej. Kościół został wzniesiony z modrzewiowych, ręcznie ociosanych bierwion. Obiegają go szerokie podcienie, zwane sobotami. Nawę, prezbiterium i zakrystię pokrywa jednolity, bardzo stromy, opatrzony gontami dach. Ciekawostkę stanowi izbicowa wieża, otwarta w przyziemiu. Wewnątrz możemy podziwiać, m.in. polichromowany i złocony, późnorenesansowy ołtarz główny z początku XVII wieku, czy kamienną późnogotycką chrzcielnicę z 1522 roku. Obiekt odzwierciedla charakterystyczne cechy dawnej architektury regionalnej, akcentującej jednocześnie wyraźne różnice w stosunku do jemu podobnych, znajdujących się w obrębie regionu.