Замостье - Старый город

Stare Miasto w Zamościu

Nazwa dobra: Stare Miasto w Zamościu

Lokalizacja: leżący na wschód od Lublina Zamość znajduje się nad rzeką Łabuńka, na obszarze Padołu Zamojskiego we wschodniej części Polski.

Samo historyczne miasto renesansowe w obrębie murów obronnych zajmuje powierzchnię blisko 24 ha, tworząc czworobok o wymiarach 600 m dł. / 400 m szer. Strefa ochrony konserwatorskiej rozciągnięta jednak została jeszcze na rozbudowane i zmodernizowane fortyfikacje. Tym samym, zawiera się w granicach:

• od północy - ul. R. Luksemburg i ul. Sadowa
• od zachodu i południa - rzeka Łabuńka z terenem Rotundy
• od wschodu - ul. Podwale, ul. Okopowa, ul. R. Luksemburg

Status prawny: własność publiczna

Administracja odpowiedzialna za dobro: Zarząd miejski reprezentowany przez prezydenta miasta

Data wpisu - 1992 rok

Zamość jest rzadkim przykładem niemal całkowicie zachowanego miasta renesansowego, wzniesionego na tzw. "surowym korzeniu", w oparciu o włoskie teorie "miasta idealnego". To zarazem jedyny tego rodzaju przykład miasta prywatnego, ufundowanego w 1580 roku przez kanclerza Jana Zamoyskiego i rozplanowanego na szlaku handlowym łączącym zachodnią i północną Europę z Morzem Czarnym. Ta wybitna urbanistyczna kreacja będąca wyrazem twórczego geniuszu człowieka odcisnęła znamienne piętno w rozwoju architektury i na płaszczyźnie planowania przestrzennego miast, nie tylko w Polsce, ale także w całej Europie Środkowej.

Wyjątkowość tego miejsca podkreśla dodatkowo fakt, iż od samego początku, pomimo jednolitości pierwotnej koncepcji urbanistycznej, miasto to stało się wyrazem współistnienia i harmonijnego uzupełniania się kultur Wschodu i Zachodu Europy. To tutaj bowiem, w sposób zadziwiająco zgodny jak na owe czasy, żyli ze sobą w pełnej tolerancji Polacy, Włosi, Niemcy, Rusini, Ormianie, Grecy i Żydzi. Tak więc z biegiem czasu, tkanka miejska zaczęła być sukcesywnie wypełniana wielonarodowościowymi, artystycznymi kompozycjami architektonicznymi, składającymi się w rezultacie na niezwykle interesującą mozaikę, która z jednej strony odznacza się dużą regularnością, a z drugiej - cechuje ją bogata różnorodność. Tym samym nadaje ona architekturze Zamościa szczególny charakter i stwarza niepowtarzalną atmosferę. Co ciekawsze ta stopniowo uzupełniana, a w dalszych okresach, zwłaszcza w XVII i XVIII wieku, również wymieniana zabudowa, w zasadzie nie naruszyła pierwotnej struktury przestrzennej Zamościa. Tak więc do dnia dzisiejszego zachował się w prawie niezmiennej formie pierwotny układ Starego Miasta - z szachownicowym układem ulic, fortyfikacjami, trzema rynkami (Wielkim, Solnym i Wodnym), a także większością zabudowy, w której cechy architektury włoskiej łączą się harmonijnie z lokalnymi i środkowoeuropejskimi tradycjami artystycznymi.